Aby zapewnić zwierzętom przez cały rok wysokiej jakości i właściwej struktury paszę, konieczna jest odpowiednia konserwacja zebranej masy. Zakiszanie jest sposobem konserwacji pasz, który chroni przed utratą składników odżywczych, a jednocześnie jest to metoda o niskich kosztach produkcji.

Konserwacja poprzez fermentację mlekową

Do roślin przylegają różne mikroorganizmy, w tym bakterie kwasu mlekowego. W warunach beztlenowych przekształcają one sporą część cukru roślinnego w kwas mlekowy. Powstały kwas prowadzi do szybkiego obniżenia wartości pH i zapewnia stabilność mikrobiologiczną zebranej paszy. Tak zakonserowowaną paszę można przechowywać.

Jednak inne bakterie, towarzyszące bakteriom kwasu mlekowego na roślinach paszowych, mogą powodować problemy podczas zakiszania.

Niepożądane mikroorganizmy

Clostridia należą chyba do największych wrogów bakterii kwasu mlekowego. Przekształcają one cukier, białko, a także kwas mlekowy w niepożądany kwas masłowy. Clostridia występują w glebie i dlatego do kiszonki dostają się głównie wskutek zanieczyszczenia paszy ziemią.

Bakterie E-Coli produkują głównie ostro pachnący kwas octowy. Bakterie gnilne rozkładają wysokiej jakości białko. Te dwa mikroorganizmy, podobnie jak bakterie E.Coli, wprowadzane są poprzez zanieczyszczoną paszę.

Drożdże i grzyby pleśniowe mogą powodować niepożądane przegrzanie.

Wspieranie przewagi bakterii kwasu mlekowego

Wszystkie te mikroorganizmy silnie ze sobą konkurują. Dużym plusem jest to, że ich wymagania życiowe są różne. Dlatego też, aby uzyskać optymalną kiszonkę, należy od samego początku zapewnić bakteriom kwasu mlekowego wyraźną przewagę poprzez szybkie zamknięcie dopływu powietrza i duże obniżenie wartości pH.


Czysta pasza

Unikanie zabrudzenia ziemią jest głównym priorytetem jeśli chodzi o stworzenie optymalnych warunków do zakiszania roślin. Dzięki temu wiele niepożądanych mikroorganizmów nie dostaje się do kiszonki.

Inny istotny wpływ na powodzenie zakiszania ma również skład botaniczny paszy. Do zakiszania najlepiej nadają się zielonki z dużym udziałem trawy. Dzieje się tak dlatego, że trawy zawierają dużą ilość cukru w porównaniu z roślinami motylkowatymi i ziołami, dzięki czemu stanowią wystarczające pożywienie dla bakterii kwasu mlekowego. Ponadto zawartość związków białkowych i minerałów o działaniu buforującym jest mniejsza, co prowadzi do szybkiego spadku wartości pH.

Równie dużą rolę odgrywa pora koszenia. Aby pasza mogła być dobrze zagęszczona, zawartość włókna surowego nie może być zbyt wysoka. Wtedy resztki powietrza mogą całkowicie wydostać się z silosu.


Równomierna zawartość masy suchej SM

Warunkiem optymalnego zakiszania jest zawartość suchej masy na poziomie 30-40 %.

Gdy s.m. jest na poziomie do 28 %, podczas zakiszania może dojść do powstania soku fermentacyjnego ze znacznymi stratami suchej masy. Jednocześnie w zbyt wilgotnych partiach pasz istnieje zwiększone ryzyko powstawania kwasu masłowego i octowego.

Z kolei powyżej 40 % s.m. zmniejsza się podatność na zagęszczanie i zielonka staje się zbyt sucha dla bakterii kwasu mlekowego. Może też dojść do rozwoju grzybów wywołanego przez drożdże i pleśnie.

Ponadto zawartość suchej masy musi być taka sama w całej paszy. Dla optymalnych warunków zakiszania, wahania w całej zielonce nie powinny przekraczać +/- 5 punktów procentowych.1 Wymaga to równomiernego rozrzucania w przetrząsaczu lub dokładnego odkładania przez kondycjoner.


1 Resch, R. (2017): Jakość kiszonek Gdzie są rezerwy? 44. Konferencja naukowa na temat bydła 2017, 81-93.


Długość cięcia

Długość cięcia stanowi kompromis pomiędzy wyprodukowaniem paszy przyjaznej dla bydła, a jej przydatnością do zagęszczania.

Im zielonka jest krótsza, tym lepiej można ją zagęścić. Jednocześnie, jeśli pasza jest zbyt krótka, traci się efekt strukturalny niezbędny dla przeżuwaczy. Dla zapewnienia wystarczającej aktywności przeżuwania, cząstki nie powinny być krótsze niż 22 mm.

Aby uniknąć wybierania paszy na stole paszowym, długość cząstek musi być jednolita. Stała jakość cięcia ma więc kluczowe znaczenie. Redukuje to do minimum zbyt długie cząstki, znacznie zwiększa gęstość kiszonki oraz zapobiega wybieraniu źdźbeł przez zwierzęta. W ujęciu makroekonomicznym zasada ta powinna obowiązywać zawsze: Tak krótka ja to konieczne, tak długa jak to możliwe.